Ֆրանչայզինգ

Ֆրանչայզինգը շարունակական գործարար համագործակցության ձև է, որի դեպքում բիզնես գործունեություն ծավալող մեկ կազմակերպություն պայմանագիր է կնքում մեկ այլ կազմակերպության հետ, ըստ որի վաճառում է ապրանքների վաճառքի կամ արտադրության և/կամ տվյալ ապրանքանիշի անունից ծառայությունների մատուցման բացառիկ իրավունք:

Ֆրանչայզին պարտավորվում է վաճառել այդ ապրանքը կամ ծառայությունը՝ նախապես որոշված օրենքներով և բիզնեսի վարման կանոններով, որը սահմանում է ֆրանչայզերը:

Ո՞վ է ֆրանչայզերը:

Ֆրանչայզերը այն կազմակերպությունն է, որը տրամադրում է իր թողարկած ապրանքների անվանումն ու ապրանքանիշերն օգտագործելու լիցենզիան, նոու-հաուն և օպերացիոն համակարգերը:

Ո՞վ է ֆրանչայզին:

Ֆրանչայզին ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձ է, ով ֆրանչայզերից գնում է ապրանքային նշանի, նոու-հաուի և օպերացիոն համակարգերի օգտագործման իրավունքը, ինչպես նաև ստանում է վերապատրաստվելու կամ բիզնես սկսելուն աջակցելու հնարավորություն, որի դիմաց որոշ դեպքերում կարող է պահանջվել վճարումների կատարում:

Ի՞նչ է ֆրանչայզինգի պայմանագիրը:

Ֆրանչայզինգի պայմանագրով մեկ կողմը (ֆրանչայզեր) պարտավորվում է (ժամկետի նշումով կամ առանց նշումի) մյուս կողմին (ֆրանչայզի) իրավունք տրամադրել իր ձեռնարկատիրական գործունեության մեջ օգտագործելու իրավատիրոջը պատկանող բացառիկ իրավունքների համալիրը, ներառյալ` իրավատիրոջ ֆիրմային անվանման, օրենքով պահպանվող առևտրային տեղեկատվության, ինչպես նաև պայմանագրով նախատեսված բացառիկ իրավունքների այլ օբյեկտների՝ ապրանքային նշանի, և այլնի նկատմամբ իրավունքները: Ֆրանչայզին ֆրանչայզերին կարող է կատարել երեք տեսակի վճարումներ՝ մեկանգամյա կամ պարբերաբար վճարումներ ապրանքանիշը օգտագործելու իրավունքը ձեռք բերելու համար, վճարումներ՝ կապված դասընթացների, սարքավորումների կամ խորհրդատվական ծառայությունների ստացման հետ, և ռոյալթիներ՝ վաճառքից տրվող տոկոսներ: Ցանկացած վճարման չափ և տեսակ նախապես սահմանված է լինում ֆրանչայզինգային պայմանագրով:

Ի՞նչ է ֆրանշիզան:

Ֆրանչայզերի կողմից ամբողջ բիզնես համակարգի վաճառքը ֆրանչայզիին կոչվում է ֆրանշիզա: Այս գործարքը հայտնի է նաև ֆրանչայզինգային փաթեթ անվանմամբ, որն իր մեջ ներառում է ֆրանչայզերին պատկանող բիզնեսի վարման վերաբերյալ տեղեկություններ:

Որո՞նք են ֆրանչայզինգի տեսակները:

Տարբերակում ենք ֆրանչայզինգի երեք հիմնական տեսակներ`

1. Ապրանքային ֆրանչայզինգ

Իրենից ներկայացնում է պատրաստի արտադրանքի վաճառքի ոլորտում իրականացվող ֆրանչայզինգ: Ապրանքային ֆրանչայզինգում որպես ֆրանչայզեր սովորաբար հանդես է գալիս արտադրողը, որը դիլեր-ֆրանչայզիին վաճառում է պատրաստի արտադրանք կամ կիսաֆաբրիկատ: Վերջինս իրականացնում է ֆրանչայզերի ապրանքի գնորդների հետվաճառքային սպասարկում և հրաժարվում է մրցակից ձեռնարկությունների ապրանքի վաճառքից:

2. Արտադրական ֆրանչայզինգ

Արտադրական ֆրանչայզինգի դեպքում որևէ ապրանքի պատրաստման տեխնոլոգիա ունեցող կազմակերպությունը վաճառում է այդ ապրանքի արտադրության տեխնոլոգիան և պատրաստման համար անհրաժեշտ հումքանյութերը մեկ այլ կազմակերպության:

3. Գործարարական /բիզնես-ձևաչափի/ ֆրանչայզինգ

Այս տեսակը ֆրանչայզինգի ամենատարածված ձևն է, երբ առաջատար կազմակերպությունը ֆրանչայզերի անունից լիցենզիա է տրամադրում ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանց՝ ապրանքների և ծառայությունների վաճառքի և սեփական ֆիրման բացելու համար:

Որո՞նք են ֆրանչայզինգի առավելությունները

Ֆրանչայզինգը առավելություններ ունի ինչպես ֆրանչայզերի, այնպես էլ ֆրանչայզիի համար:

Առավելությունները ֆրանչայզերի համար՝

• նոր շուկաներ մուտք գործելու հնարավորություն
• լրացուցիչ եկամտի ստացում ապրանքային նշանների, ֆիրմային ոճի, մտավոր սեփականության և այլ օբյեկտների իրավունքների զիջումից
• ֆինանսական ռեսուրսների տնտեսում
• կայուն եկամտի ստացում՝ ֆրանչայզիի վաճառքի ծավալների ընդլայնման նկատմամբ հետաքրքրվածության շնորհիվ

Առավելությունները ֆրանչայզիի համար՝

• ֆինանսական հաստատություններից վարկային միջոցներ ստանալը դառնում է ավելի դյուրին, քանի որ ֆրանչայզերի առկայությունը որոշ չափով նվազեցնում է վարկային ռիսկը
• ֆրանչայզերի իրականացրած մարքեթինգային հետազոտությունների և միջոցառումների շնորհիվ անընդհատ մեծանում է ֆրանչայզիի հաճախորդների շրջանակը
• ֆրանչայզին զգալի ժամանակ և ռեսուրսներ է խնայում գովազդի, մասնագետների պատրաստման, սեփական առևտրային նշանի մշակման, ապրանքների որոնման և առաքման ուղղությամբ

Որո՞նք են ֆրանչայզինգի թերությունները

Չնայած նրան, որ ֆրանչայզինգը միշտ բազմաթիվ առավելություններ է տալիս և՛ ֆրանչայզիին, և՛ ֆրանչայզերին, միևնույնն է, գոյություն ունեն նաև թերություններ:

Թերությունները ֆրանչայզերի համար՝

• ֆրանչայզին ֆրանչայզերի աշխատող չի համարվում, և դժվար է լինում վերջինիս նկատմամբ գործողությունների վերահսկումը
• սպառողների մի մասը ֆրանչայզինգային համակարգը ընկալում է որպես մեկ ցանցի կազմակերպությունների միավորում, ուստի ցանկացած վատ աշխատող ֆրանչայզինգային ձեռնարկություն կարող է ստվեր գցել ֆրանչայզինգային համակարգի վրա

Թերությունները ֆրանչայզիի համար՝

• ֆրանչայզինգային պայմանագրի կետերի խախտման արդյունքում անցանկալի հետևանքներ
• սկզբնական անհրաժեշտ մեծ գումարներ
• ֆրանչայզերը կարող է աջակցություն չցուցաբերել ընթացիկ գործերում և հետաքրքրված լինի միայն իրեն ուղղված վճարումներով
• վաճառքի խիստ կանոններ` ֆրանչայզին չի կարող այլ ապրանքներ վաճառել ֆրանչայզերի կողմից դրված սահմանափակումների պատճառով